چطور از ابتلا به بیماریهای واگیردار جلوگیری کنیم

پیشگیری از ابتلاء به بیماریها در ارتقای سطح سلامت افراد جامعه به عنوان مساله ای مقدم بر درمان اهمیت زیادی دارد زیرا پیشگیری ارزانتر و راحت تر است. هر کس با مراعات بهداشت قادر است از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی در وضع مناسبی قرار گرفته و وظیفه ای را که نسبت به خود و افراد جامعه خود دارد به خوبی ادا نماید.

از آنجا که اتخاذ تصمیم قاطع، صحیح و عقلانی درباره بهداشت و سلامت فردی و اجتماعی به دانش و اطلاعات در این زمینه نیازمند است بنابراین باید موضوع آموزش بهداشت جدی گرفته شود تا بتوان با افزایش آگاهی، رفتار ناسالم را تغییر داده و رفتار و عادت مطلوب بهداشتی را جایگزین آن نمائیم. برای قرن های متمادی شستشوی دست با آب و صابون یک معیار بهداشت فردی به حساب می آمده و معمولاً به عنوان یک عادت مذهبی و فرهنگی قرار می گرفت با این وجود ارتباط بین انتشار بیماری و عدم شستشوی دست فقط دو قرن پیش به اثبات رسیده است

روند درمان بیماری های ویروسی به طور کلی نسبت به درمان بیماری های باکتریایی عقب افتاده اند. یکی از دلایل این مساله فعالیت دانشمندان برای کشف و معرفی درمان های ضد باکتریایی بوده است. در حقیقت، آگاهی و اطلاعات دانشمندان درباره بیماری های باکتریایی بسیار بیشتر از بیماری های ویروسی است.

ویروس ها نسبت به باکتری ها اندازه بسیار کوچک‌تری دارند و همچنین دارای ژن ها و یا پروتئین های کمتری برای هدف قرار گرفتن هستند. به گفته "درک گاترر"، پژوهشگر بیوانفورماتیک در دانشگاه لنکستر، ویروس ها اهداف دشواری برای پزشکی مدرن محسوب می شوند. آنها به طور کلی دارای ژنوم کوچکتر نسبت به باکتری ها بوده و از این رو مکان های کمتری برای یافتن شیوه مقابله با آنها وجود دارند. افزون بر این، ویروس ها بسیار سریع‌تر از باکتری ها جهش می یابند و معرفی هر شیوه درمانی ممکن است پس از مدت کوتاهی دیگر تاثیری نداشته باشد.

از سوی دیگر، باکتری ها سلول هایی زنده هستند و بسیاری از درمان های دارویی با اثرگذاری بر عملکردهای اساسی آن سلول ها مانند توانایی تکثیر کار می کنند. این در شرایطی است که ویروس ها از سلول ها شکل نگرفته و حتی دقیقا زنده نیستند - آنها از عملکرد سلول های میزبان برای تکثیر سود می برند - و از این رو دانشمندان نمی توانند عملکردها یا تکثیر ویروس را به روشی سنتی هدف قرار دهند. به بیان دیگر، هنگامی که در تلاش برای کشتن یک ویروس هستید در حقیقت برای کشتن سلول میزبان تلاش می کنید.

 

آنتی بیوتیک ها برای ویروس ها؟

معرفی نخستین آنتی بیوتیک ها در دهه 1940 به عنوان درمانی معجزه‌گر برای بیماری ها شناخته می شد. چند دهه بعد، دانشمندان داروهایی برای مقابله با ویروس ها معرفی کردند که به نام ضد ویروس ها شناخته می شوند. با این وجود، اگرچه طیف وسیعی از آنتی بیوتیک ها وجود دارند که یک تک دارو برای مقابله با چندین باکتری هستند، اکثر داروهای ضد ویروس برای یک نوع ویروس خاص - برخی از آنها برای مقابله با دو یا سه ویروس - کاربرد دارند.

برخی از موفق‌ترین داروهای ضد ویروس آنزیم خاصی به نام "ترانس کریپتاز معکوس" را مهار می کنند. برخی از داروهای ضد HIV به این شیوه کار می کنند. با این وجود، تنها ویروس های RNAدار مانند HIV و ابولا از ترانس کریپتاز معکوس استفاده می کنند و از این رو داروهای مقابله با این آنزیم برای ویروس های DNAدار کارایی ندارد. افزون بر این، ساختار ترانس کریپتاز معکوس با توجه به نوع ویروس می تواند بسیار متفاوت باشد و بر همین اساس است که ضد ویروسی که برای مقابله با HIV کاربرد دارد ممکن است در برابر ابولا کارایی نداشته باشد. 

کشف داروهای جدید

خبر خوب این است که به لطف فناوری های جدید کشف داروهای ضد ویروس نسبت به گذشته آسان‌تر شده است. چند دهه پیش، پژوهشگران مجبور به آزمایش جداگانه داروهای بالقوه بودند و این می توانست به معنای مدت زمان سه تا شش ماه برای آزمایش 100 داروی بالقوه باشد. اما امروزه با به به کارگیری ربات ها فرایند خودکار شده و آزمایش 100 دارو تنها به چند روز زمان نیاز دارد.

بیماری های ویروسی جدید به طور معمول در نتیجه فعالیت انسان که مردم را در تماس با حیات وحش قرار می دهد مانند جاده سازی، شکار و توسعه زمین های کشاورزی پدیدار می شوند. بنابر گزارش مرکز اکوهلث الاینس، حدود 75 درصد بیماری های نوظهور در مردم از حیوانات ناشی می شوند. در نتیجه، برای کاهش خطر شیوع بیماری پژوهشگران نیازمند کشف راه هایی برای کاهش فعالیت هایی هستند که انسان را در تماس با حیات وحش به ویژه در نقاط مهمی مانند مناطق گرمسیری که بیماری تمایل به ظهور دارد، قرار می دهند.